![]() | ORION |
| | ||||||
Co to jest strefa unikania?
Pytanie:Co to jest strefa unikania?od: Marek |
Odpowiedź:
Roman Ratajczak:
Aby odpowiedzieć na Pańskie pytanie trzeba cofnąć się w czasie do
początków XX wieku, kiedy to praktycznie zaczyna się nowa dziedzina
astronomii - astronomia pozagalaktyczna.
W roku 1923 Edwin Hubble poprzez wyznaczenie odległości do cefeidy w
Wielkiej Mgławicy w Andromedzie dostarczył dowodów, które pozwoliły
rozstrzygnąć czy obserwowane mgławice spiralne leżą wewnątrz naszej
Galaktyki, czy też są odległymi skupiskami gwiazd, podobnymi do Drogi
Mlecznej.
Choć pierwsze próby wyjaśnienia natury tych tajemniczych obiektów były podejmowane już w XVIII wieku, to najgorętszy spór rozgorzał dopiero na początku XX wieku. Wcześniej obiekty mgławicowe były jedynie katalogowane głównie przez "łowców komet" aby uniknąć ewentualnych pomyłek
Ponieważ mapy rozkładu obiektów mgławicowych wykazywały dziwną
niekonsekwencję - zdecydowany brak tych obiektów w pobliżu płaszczyzny
dysku galaktycznego, rejon ten został nazwany strefą unikania.
Niektórzy astronomowie skłaniali się do hipotezy, iż mgławice są
obiektami
leżącymi wewnątrz Galaktyki, lecz odpychane przez nią nieznaną siłą
(dysk
jako najgęstsza część Galaktyki odpychał najsilniej, stąd brak mgławic
w
pobliżu dysku), a duża prędkość ich ucieczki miała być argumentem na
poparcie tej teorii.
Inni uważali, że duża prędkość mgławic przemawia na korzyść hipotezy o
odległych galaktykach, a dodatkowym argumentem (jak dziś wiadomo bardzo
trafnym) było wytłumaczenie istnienia strefy unikania. Ponieważ
niektóre
mgławice obserwowane w kierunku płaszczyzny ich dysku mają ciemny cienki pas
w tej płaszczyźnie, to Droga Mleczna jako jedna z wielu mgławic również
posiada taką strukturę i to właśnie ona jest odpowiedzialna za
zasłanianie
odległych galaktyk, które leżą w pobliżu płaszczyzny dysku naszej
Galaktyki.
Zatem strefa unikania, to po prostu efekt selekcji obserwacyjnej - nie możemy obserwować galaktyk w płaszczyźnie dysku gdyż gaz, pył i gwiazdy, których największe zagęszczenie występuje w tej płaszczyźnie przesłania nam obraz odległych i słabych obiektów.
6 września 2005