Spojrzenie w niebo A.D. 2011

Spojrzenie w niebo A.D. 2011

Adam Michalec, OA UJ w Krakowie

Na pocieszenie pragnę tylko przypomnieć, ze Zima kalendarzowa na naszej półkuli, przynajmniej teoretycznie, jest najkrótszą porą roku. Trwa bowiem tylko, lub aż 89 dni! W praktyce, jak wiemy, bywa z nią rożnie. Natomiast Ziemia będzie w aphelium (najdalej od Słońca - prawie 153 mln. km) w dniu 4 lipca o godz. 17.

Zmiana czasu z zimowego na letni, czeka nas 26/27 marca, a powrót na czas zimowy, czyli środkowo-europejski w nocy 29/30 października. Jeśli chodzi o Święta ruchome w 2011 roku, to Popielec wypada 9.III., Wielkanoc przypadnie 24.IV., w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, ta zaś będzie o godz. 04.44 w poniedziałek 18.IV., Zielone Świątki 12.VI., zaś Boże Ciało 23.VI.

Księżyc powita Nowy Rok podążając do nowiu, a zakończy 2011 rok  podążajac do pierwszej kwadry. Ponadto tarcza Księżyca będzie zakrywać Marsa i Merkurego, oraz dwukrotnie planetoidę Westę, ale te zjawiska nie będą widoczne z regionu Polski.

W tym roku, kilkadziesiąt skatalogowanych komet okresowych powróci do peryhelium (punkt ich orbity najbliższy powierzchni Słońca), lecz niestety będą one widoczne w zasadzie tylko przez teleskop. Gdyby zaś niebiosa były nam bardziej przychylne, to być może w tym roku zawita w okolice Słońca jeszcze jakaś niespodziewanie jasna kometa, wtedy oczywiście będziemy mogli ją podziwiać nie tylko przez lunetę.

Jesli chodzi o planety to Merkurego, który zawsze wędruje blisko Słońca, można zaobserwować nisko nad horyzontem, na wschodnim niebie o świcie lub na zachodzie o zmierzchu. Jeśli pogoda nam dopisze, to najłatwiej będzie go można dostrzec przed wschodem Słońca w pierwszej połowie stycznia oraz w drugiej połowie grudnia. Natomiast wieczorem najlepsze warunki do jego obserwacji będą w drugiej połowie marca.

Wspaniale błyszcząca Wenus jako Jutrzenkę, będzie można podziwiać od początku roku do połowy lipca, a jako Gwiazdę Wieczorną, będziemy mogli ją obserwować od drugiej połowy września do końca roku. Ponadto, 11.V. dojdzie do koniunkcji Wenus z Jowiszem, a 22.V. z Marsem.

Zwolennicy obserwacji Marsa, który spędzi pierwszy kwartał roku na niebie zbyt blisko Słońca, mogą go dostrzec na porannym niebie dopiero od połowy kwietnia, najpierw w gwiazdozbiorze Ryb, potem przemieści się kolejno przez konstelacje Barana, Byka (6.VII. minie o 5 stopni Aldebarana), Bliźniat (10.IX. minie o 6 stopni Polluksa), Raka, by zagościć do końca roku w Lwie (10.XI. minie o 1.4 stopnia Regulusa), gdzie będzie widoczny w drugiej połowie nocy. W czasie tej wędrówki po niebie, Mars będzie w koniunkcji z Merkurym 19.IV. i 20.V., z Jowiszem 1.V., oraz z Wenus 22.V. 

Natomiast Jowisz, jak przystało na planetę olbrzyma, będzie mógł być obserowany od początku roku, na wieczornym niebie w gwiazdozbiorze Ryb. Pod koniec lutego przemieści sie do Wieloryba, by w pierwszym tygodniu marca powrócić do Ryb. Końcem marca zniknie w promieniach Słońca, by pojawić się w drugiej połowie kwietnia na porannym niebie. W czerwcu zagości w Baranie. Od początku sierpnia będzie coraz dłużej przebywał nad horyzontem, bowiem 29.X. będzie w opozycji do Słońca, a w pierwszych dniach grudnia, znów powróci do gwiazdozbioru Ryb, gdzie pozostanie do końca roku. Jowisz, bedzie 16.III. i 10.V. w koniunkcji z Merkurym, z Marsem 1.V. i z Wenus 11.V.
 
Saturn od początku roku zagości w gwiazdozbiorze Panny, wschodząc tuż po północy, widoczny będzie coraz dłużej, a praktycznie przez całą noc (opozycja 4 kwietnia), aż do końca czerwca, potem tylko na wieczornym niebie do ostatnich dni września. Po złączeniu ze Słońcem, pojawi się na porannym niebie w gwiazdozbiorze Panny w ostatnim tygodniu października (w dniu 31.X. zbliży sie do Spiki na odleglość 5 stopni), gdzie pozostanie widoczny do końca roku w drugiej połowie nocy, systematycznie wydłużając okres przebywania nad horyzontem.
 
Uran cały rok spędzi w gwiazdozbiorze Ryb. Od początku roku do końca lutego, będzie widoczny wieczorem na zachodnim niebie. Po złączeniu ze Słońcem pojawi się nam w połowie kwietnia na niebie porannym, wydłużając okres przebywania nad horyzontem. W opozycji będzie 26.IX., a pod koniec grudnia, widoczny będzie jeszcze z wieczora na zachodnim niebie.
 
Neptun początek roku spędzi w gwiazdozbiorze Koziorożca, by w lutym przejść do Wodnika, gdzie pozostanie do końca roku. Możemy go obserwować z wieczora do połowy stycznia. Potem zniknie w promieniach Słońca, by pojawić się rankiem w połowie marca. W opozycji będzie 23.VIII., a od połowy listopada będzie widoczny coraz krócej na wieczornym niebie. Do obserwacji Urana i Neptuna musimy użyc lunety.

W tym roku, z 18 większych rojów meteorów, które rokrocznie promieniują, polecałbym do obserwacji: Perseidy z 12/13 sierpnia, wspomniane już na wstępie Kwadrantydy z maksimum 4 stycznia i Geminidy z 14 grudnia. Najlepsze warunki do ich obserwacji będą mieć Kwadrantydy, Księżyc będzie w nowiu. W czasie zaś przelotów Perseid i Geminid, Księżyc będzie w pełni.
 
W 2011 roku, będziemy się mogli emocjonować napływającymi wynikami obserwacji nieba w różnych zakresach widma elektromagnetycznego, a uzyskiwanymi z pokladów pozaziemskich obserwatoriów. Szczególnie interesująco będą się prezentować obrazy stereo Słońca w 3D. W każdej zaś wolnej chwili w długie wieczory zimowe, spójrzmy teraz spokojnie w niebo, z niewatpliwie najpiękniejszym gwiazdozbiorem Orionem i pamietajmy przy tym o przysłowiu:

jednym słowem byle do pogodnej i ciepłej wiosny tego nowego 2011 roku!